“36 phố phường” là khu kiến trúc cổ của Hà Nội với các ngôi nhà nhỏ bé lợp mái tranh hay mái ngói, lô nhô nối tiếp nhau từ dãy phố này đến dãy phố khác.
Nhà cổ Hà Nội chủ yếu là nhà ống, mái ngói nghiêng, có mặt tiền là cửa hàng buôn bán thò thụt không đều. Vào thế kỷ XVII – XIX, nhà cổ hầu hết được lợp mái tranh, chỉ có một số nhà giàu, nhà của Hoa kiều mới lợp mái ngói. Đặc biệt, người ta có thể đi từ đầu đến cuối phố qua những lỗ hổng giữa các ngôi nhà mà không cần phải xuống đường. Từ cuối thế kỷ XX, nhà cổ dần thay bằng các ngôi nhà ống xây mới trong hệ thống đường đi chằng chịt.
Biệt thự trên phố Trần Hưng Đạo mang phong cách đế chế Pháp.
Kiến trúc nhà cổ
Nhà cổ trên con phố này có kiến trúc truyền thống, là dạng nhà hình ống cổ ba gian, chiều ngang hẹp chừng vài ba mét, cao 2,3 tầng và có chiều sâu tới vài chục mét, được bố trí thành nhiều lớp cách nhau bằng một sân nhỏ của một gia đình có người vợ là tiểu thương hay người chồng là thợ thủ công. Khi con cái lớn lên, bố mẹ chia nhà cho theo từng gian. Gác lửng để chứa hàng dự trữ hay kê giường ngủ nên có độ cao không quá 2, 2m. Nếu thiếu không gian, gia chủ có thể xây lên 2,3 tầng. Lối kiến trúc nhà cổ dạng này giúp đảm bảo cho sự thông gió và lấy sang cho không gian sống của căn nhà. Đây là kiểu nhà ống thường thấy ở các đô thị Cổ Việt Nam.
Nhà cổ được làm chủ yếu từ gỗ tự nhiên, mái lợp ngối với hệ thống kèo gỗ nhiều họa tiết trang trí. Với kiểu buôn bán theo phường, gia chủ của nhà cổ có người vợ là tiểu thương hay người chồng là thợ thủ công chuyên nghiệp. Trục thương mại dịch vụ gồm các tuyến phố Hàng Đào – Hàng Ngang – Hàng Đường và Lương Văn Can – Hàng Cân – Chả Cá – Hàng Lược.
Kiến trúc biệt thự
Với lối kiến trúc địa phương của Pháp sang trọng, nhiều họa tiết hoa văn, biệt thự phố cổ đã tạo nên sự sang trọng cho con phố Hà Nội.
Biệt thự số 22 Tôn Đản mang phong cách cổ điển Pháp.
Năm 1875, người Pháp thành lập khu Nhượng địa ở ven song Hồng (kéo dài từ phố Phạm Ngũ Lão tới Quân y Viện 108 và Bệnh viện Hữu Nghị ngày nay) thì biệt thự mang phong cách Pháp mới thực sự có dấu ân tại Hà Nội. Hiện nay, nhiều biệt thự được xây dựng thời kỳ đầu còn nguyên vẹn đường nét nghệ thuật, kết cấu kỹ thuật, vật liệu xây dựng truyền thống. Sau khi chiếm toàn bộ lãnh thổ Đông Dương, người Pháp đã xây dựng một loạt những biệt thự lớn tiêu biểu cho chính quyền thực dân như phủ Toàn Quyền, dinh Thống Sứ, Toà án… được xây dựng, với lối kiến trúc cổ điển để biểu đạt cho sự uy nghi của chính quyền thực dân. Đầu thế kỷ XX, lối kiến trúc Art Deco với những hình khối kinh điển trong bố cục không gian, các khối vuông, chữ nhật kết hợp với các khối bán trụ tạo ra một hình thức kiến trúc hiện đại và giản dị. Thêm vào đó là các họa tiết trang trí bằng thép uốn hoặc đắp nổi bằng ximăng, thạch cao với đường nét mềm mại làm giảm bớt sự thô nặng của các khối bêtông với các công trình tiêu biểu như Chi nhánh ngân hàng Đông Dương, nhà in IDEO (24 Tràng Tiền), Công ty AVIA (39 Trần Hưng Đạo), Bưu điện (6 Đinh Lễ), các tòa nhà số 91 Đinh Tiên Hoàng và 31 Tràng Tiền cùng rất nhiều biệt thự trải từ quận Ba Đình tới cuối các phố Bà Triệu, Hàng Chuối.
Để phù hợp với khí hậu vùng miền, kiến trúc sư người Pháp cho thêm nhiều chi tiết kiến trúc truyền thống Việt Nam, Khmer ở bộ mái, ô văng che cửa cùng các họa tiết trang trí khác với các công trình tiêu biểu như Đại học Đông Dương (19 Lê Thánh Tông), Sở Tài chính, Bảo tàng Louis Finot (1 Phạm Ngũ Lão), Viện Pasteur (1 Y-éc-xanh), Nhà thờ Cửa Bắc, Câu lạc bộ thủy quân (36 Trần Phú).
Biệt thự trên phố Trần Hưng Đạo mang phong cách đế chế Pháp.
Biệt thự trên phố Phan Đình Phùng nằm nép sau những tán cây gợi cho nhiều người cảm giác hoài cổ.
Biệt thự số 9 Chu Văn An mang phong cách kiến trúc địa phương Pháp nhưng lại tạo nên sự sang trọng cho con phố Hà Nội.
Biệt thự số 4 Lê Hồng Phong.
Nhận xét
Đăng nhận xét